Windows Security, hay còn được biết đến với tên gọi Microsoft Defender, thường chỉ được nhìn nhận như một công cụ diệt virus cơ bản. Tuy nhiên, ít ai biết rằng phần mềm bảo mật tích hợp sẵn này của Microsoft ẩn chứa vô số tính năng mạnh mẽ khác, có khả năng bảo vệ toàn diện máy tính của bạn khỏi các mối đe dọa trực tuyến phức tạp. Từ việc chống lừa đảo (phishing), ngăn chặn mã độc tống tiền (ransomware), cho đến chặn các ứng dụng độc hại, Windows Security là một lá chắn vững chắc. Vấn đề là, những tính năng quan trọng này lại thường bị “giấu” sâu trong các lớp menu, khiến người dùng khó tiếp cận và tận dụng tối đa. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn khám phá và kích hoạt những công cụ bảo mật vượt trội này để bảo vệ hệ thống và dữ liệu của bạn một cách hiệu quả nhất.
Bảo Vệ Tệp Nhạy Cảm Khỏi Ransomware Với Controlled Folder Access
Mối đe dọa từ mã độc tống tiền (ransomware) ngày càng gia tăng, có thể khóa toàn bộ tệp tin của bạn chỉ trong vài giây. Rất may, Windows đã tích hợp sẵn tính năng Controlled Folder Access (Truy cập thư mục có kiểm soát) để chống lại nguy cơ này. Khi được kích hoạt, tính năng này sẽ ngăn chặn các ứng dụng không đáng tin cậy truy cập hoặc sửa đổi các thư mục quan trọng của bạn.
Mặc định, Controlled Folder Access sẽ bảo vệ các vị trí mặc định như Thư mục Tài liệu (Documents), Ảnh (Pictures) và Màn hình nền (Desktop). Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể tùy chỉnh và thêm bất kỳ thư mục nào khác mà bạn muốn bảo vệ, chẳng hạn như các dự án công việc, hồ sơ tài chính, hoặc tệp tin lưu trữ trên ổ đĩa ngoài.
Giao diện Bảo vệ khỏi Virus & Mối đe dọa trong Windows Security
Để bật Controlled Folder Access, bạn thực hiện các bước sau:
- Mở Windows Security (Bảo mật Windows).
- Truy cập mục Virus & threat protection (Bảo vệ khỏi Virus & mối đe dọa).
- Trong phần Ransomware protection (Bảo vệ Ransomware), nhấp vào Manage ransomware protection (Quản lý bảo vệ Ransomware).
- Tại đây, bạn chỉ cần gạt nút để bật Controlled folder access (Truy cập thư mục có kiểm soát).
Bật tính năng Controlled Folder Access trên Windows
Nếu một ứng dụng đáng tin cậy bị chặn, Windows đôi khi sẽ không hiển thị thông báo. Để xem những gì đã bị chặn, bạn có thể kiểm tra phần Protection history (Lịch sử bảo vệ). Tại đây, Windows ghi lại các nỗ lực truy cập thư mục được bảo vệ gần đây. Bạn chỉ cần tìm dưới mục Blocked folder access (Truy cập thư mục bị chặn) và cho phép bất kỳ ứng dụng nào bạn nhận diện và tin cậy. Nếu một ứng dụng quen thuộc như trình chỉnh sửa video hoặc công cụ sao lưu gặp sự cố, bạn có thể truy cập thẳng vào Allow an app through Controlled Folder Access (Cho phép một ứng dụng thông qua Truy cập thư mục có kiểm soát) để đưa nó vào danh sách trắng, ngăn chặn mọi gián đoạn trong tương lai.
Sau khi thiết lập, tính năng bảo vệ này sẽ hoạt động âm thầm trong nền. Nếu ransomware hoặc bất kỳ ứng dụng đáng ngờ nào cố gắng can thiệp, Windows sẽ chặn ngay lập tức, giữ cho tệp tin của bạn an toàn mà không cần bạn phải thao tác thêm.
Chặn Ứng Dụng Độc Hại và Không Đáng Tin Cậy Với Bảo Vệ Dựa Trên Uy Tín
Mối đe dọa trực tuyến không phải lúc nào cũng dễ nhận biết. Một tệp tin bạn tải xuống có vẻ hữu ích nhưng thực chất lại có thể cài đặt công cụ theo dõi, phần mềm độc hại (malware) hoặc các mối nguy khác. Ngay cả một trang đăng nhập giả mạo cũng có thể trông rất thuyết phục và dễ dàng đánh lừa bất cứ ai. Chỉ một cú nhấp chuột sai, thông tin đăng nhập của bạn có thể rơi vào tay kẻ xấu.
Tính năng Reputation-based protection (Bảo vệ dựa trên uy tín), được tích hợp sẵn trong Windows Security, giúp ngăn chặn những mối đe dọa này trước khi chúng tiếp cận bạn. Sử dụng dữ liệu tình báo về mối đe dọa theo thời gian thực của Microsoft, tính năng này chặn các ứng dụng đáng ngờ, các tệp tải xuống độc hại và các trang web lừa đảo (phishing), giúp bạn không phải đắn đo mỗi khi nhấp chuột.
Để bật tính năng này:
- Mở Windows Security (Bảo mật Windows).
- Đi tới App & browser control (Kiểm soát ứng dụng & trình duyệt).
- Nhấp vào Reputation-based protection settings (Cài đặt bảo vệ dựa trên uy tín).
- Tại đây, hãy bật tất cả các tùy chọn có sẵn: Check apps and files (Kiểm tra ứng dụng và tệp), SmartScreen for Microsoft Edge, Potentially unwanted app blocking (Chặn ứng dụng có khả năng không mong muốn), và Phishing protection (Bảo vệ khỏi lừa đảo).
Điều chỉnh cài đặt bảo vệ dựa trên uy tín trong Windows Security
Khi được kích hoạt, Windows sẽ âm thầm giám sát hoạt động của bạn trong nền. Nếu một tệp hoặc trang web có vẻ rủi ro, bạn sẽ nhận được cảnh báo trước khi nó được thực thi. Bạn vẫn có thể phê duyệt các ứng dụng mà bạn tin cậy, nhưng các kiểm tra tích hợp sẵn này sẽ giúp bạn tránh được những sai lầm có thể gây hậu quả nghiêm trọng sau này.
Sử Dụng Quét Ngoại Tuyến Để Diệt Trừ Mối Đe Dọa Cứng Đầu
Một số loại phần mềm độc hại đủ tinh vi để tránh các lần quét thông thường. Chúng ẩn sâu trong hệ thống, bắt đầu chạy trước khi Windows khởi động hoàn toàn, và tránh bị phát hiện trong khi âm thầm gây hại.
Trong những trường hợp như vậy, một lần quét bình thường thường không đủ. Đó là lý do tại sao Windows bao gồm tính năng Offline Scan (Quét ngoại tuyến). Tính năng này thực hiện một quá trình kiểm tra sâu hơn trước khi Windows khởi động. Bằng cách này, các mối đe dọa ẩn không có cơ hội tải hoặc can thiệp vào quá trình quét.
Để chạy quét ngoại tuyến:
- Mở Windows Security (Bảo mật Windows).
- Truy cập Virus & threat protection (Bảo vệ khỏi Virus & mối đe dọa).
- Nhấp vào Scan options (Tùy chọn quét).
Giao diện Bảo vệ khỏi Virus & Mối đe dọa trong Windows Security
- Chọn Microsoft Defender Antivirus (offline scan) và nhấp vào Scan now (Quét ngay).
Thực hiện quét ngoại tuyến trong Windows Security
Máy tính của bạn sẽ khởi động lại, thực hiện quá trình quét trong trạng thái “sạch” và quay trở lại màn hình nền khi hoàn tất. Quá trình này chỉ mất khoảng 15 phút, và khi đã bắt đầu, bạn không cần phải làm gì thêm. Sau khi hoàn thành, hãy mở Protection history (Lịch sử bảo vệ) để xem liệu có mối đe dọa nào được tìm thấy hoặc loại bỏ hay không.
Tăng Cường Bảo Mật Hệ Thống Với Memory Integrity (Tách Biệt Lõi)
Bộ nhớ hệ thống xử lý một số tác vụ nhạy cảm nhất trên PC của bạn. Nếu phần mềm độc hại tìm cách xâm nhập vào cấp độ này, nó có thể giả mạo các tiến trình quan trọng, cài đặt trình điều khiển giả mạo hoặc âm thầm chiếm quyền kiểm soát mà không cần chạm vào tệp cá nhân của bạn.
Memory Integrity (Toàn vẹn Bộ nhớ), còn được gọi là tính năng Tách biệt lõi (Core Isolation), hoạt động như một trạm kiểm soát an ninh tại trung tâm hệ thống của bạn. Nó tạo ra một môi trường được bảo vệ bằng công nghệ ảo hóa, giữ cho các tiến trình quan trọng được cô lập khỏi bất cứ thứ gì không đáng tin cậy. Nếu có điều gì đáng ngờ lọt vào, nó sẽ bị chặn ngay lập tức khi cố gắng thực hiện.
Để kích hoạt tính năng bảo mật quan trọng này, bạn thực hiện như sau:
- Truy cập Windows Security (Bảo mật Windows).
- Chọn Device security (Bảo mật thiết bị).
- Nhấp vào Core isolation details (Chi tiết tách biệt lõi).
- Nếu Memory integrity bị tắt, hãy gạt nút để bật. Bạn có thể được yêu cầu khởi động lại PC để hoàn tất.
Bật tính năng Memory Integrity (Toàn vẹn Bộ nhớ) trong Windows Security
Nếu nút bật không hoạt động ngay lập tức, Windows có thể báo hiệu rằng có một trình điều khiển (driver) hoặc ứng dụng lỗi thời đang gây xung đột. Trong trường hợp đó, hãy thử cập nhật hoặc cài đặt lại phần mềm bị ảnh hưởng. Khi mọi thứ tương thích, Memory Integrity sẽ được bật mà không gặp vấn đề gì.
Tùy Chỉnh Cài Đặt Bảo Vệ Khai Thác Lỗ Hổng (Exploit Protection)
Hầu hết các mối đe dọa bảo mật cố gắng lừa bạn cài đặt thứ gì đó đáng ngờ, nhưng các lỗ hổng khai thác (exploits) lại tinh vi hơn một chút. Thay vì yêu cầu quyền, chúng xâm nhập thông qua các lỗ hổng ẩn trong ứng dụng của bạn. Chỉ cần một lỗ hổng bị bỏ qua, kẻ tấn công có thể tiêm mã độc, chiếm quyền kiểm soát một tiến trình hoặc âm thầm kiểm soát hệ thống của bạn.
Exploit Protection (Bảo vệ khai thác) giúp bịt kín những lỗ hổng này trước khi bất cứ điều gì nguy hiểm có thể xâm nhập. Được tích hợp ngay vào Windows, nó hoạt động như một lá chắn được gia cố xung quanh các điểm yếu của phần mềm. Tính năng này giám sát các kỹ thuật tấn công đã biết và tự động chặn chúng, ngay cả khi ứng dụng đó chưa được vá lỗi. Cho dù đó là trình duyệt, trình xem PDF hay một chương trình hàng ngày khác, tính năng này giúp ngăn chặn những ứng dụng đó bị lợi dụng để chống lại bạn.
Bạn sẽ tìm thấy nó trong Windows Security:
- Truy cập App & browser control (Kiểm soát ứng dụng & trình duyệt).
- Nhấp vào Exploit protection settings (Cài đặt bảo vệ khai thác) ở dưới cùng.
Mục này bao gồm hai phần: System settings (Cài đặt hệ thống), được bật theo mặc định, và Programme settings (Cài đặt chương trình), nơi bạn có thể tạo các quy tắc tùy chỉnh cho từng ứng dụng cụ thể.
Mở cài đặt Exploit Protection trong Windows Security
Để khóa một ứng dụng cụ thể, hãy chuyển đến tab Programme settings và nhấp vào Add program to customize (Thêm chương trình để tùy chỉnh). Chọn một ứng dụng hoặc tệp .exe của nó, sau đó bật các biện pháp phòng thủ nâng cao, chẳng hạn như Control Flow Guard, Data Execution Prevention, hoặc Mandatory ASLR, để chặn các chiến thuật khai thác phổ biến.
Điều chỉnh cài đặt Exploit Protection trong Windows
Trừ khi bạn đang khắc phục sự cố hoặc khóa một ứng dụng có rủi ro cao, các cài đặt mặc định thường là đủ. Nhưng nếu bạn muốn kiểm soát nhiều hơn, Exploit Protection mang lại sự linh hoạt để tăng cường bảo mật hơn nữa.
Khắc Phục Sự Cố Bảo Mật TPM Bằng Cách Đặt Lại Nhanh Chóng
TPM (Trusted Platform Module) là một con chip nhỏ nhưng vô cùng cần thiết được tích hợp vào máy tính của bạn. Nó xử lý các tác vụ bảo mật quan trọng, chẳng hạn như lưu trữ khóa mã hóa và xác minh tính toàn vẹn của phần cứng.
Tuy nhiên, sau một bản cập nhật lớn của Windows, thay đổi BIOS hoặc nâng cấp phần cứng, đôi khi các vấn đề liên quan đến TPM có thể xuất hiện. Bạn có thể gặp lỗi BitLocker, sự cố khi đăng nhập bằng Windows Hello hoặc cảnh báo về bộ xử lý bảo mật.
May mắn thay, hầu hết các vấn đề TPM có thể được khắc phục bằng cách đặt lại nó thông qua Windows Security. Quá trình này xóa dữ liệu được lưu trữ và khởi tạo lại con chip, thường khắc phục sự cố mà không ảnh hưởng đến tệp cá nhân của bạn. Chỉ cần lưu ý rằng bạn có thể cần cấu hình lại một số tính năng như BitLocker hoặc Windows Hello sau đó.
Để đặt lại TPM:
- Mở Windows Security (Bảo mật Windows).
- Truy cập Device security (Bảo mật thiết bị).
- Nhấp vào Security processor details (Chi tiết bộ xử lý bảo mật).
- Sau đó chọn Security processor troubleshooting (Khắc phục sự cố bộ xử lý bảo mật), chọn lý do đặt lại và nhấp Clear TPM (Xóa TPM). PC của bạn sẽ khởi động lại để hoàn tất quá trình.
Xóa TPM trong Windows 11
Nếu bạn không thấy bất kỳ tùy chọn TPM nào, bạn có thể cần bật TPM trong BIOS trước. Kiểm tra cài đặt BIOS của bạn cho mục có tên TPM, fTPM hoặc PTT (tùy thuộc vào phần cứng của bạn) và đảm bảo nó được bật trước khi thử lại.
Kiểm Soát Hoạt Động Của Gia Đình Với Tùy Chọn Gia Đình
Bảng điều khiển Family options (Tùy chọn gia đình) trong Windows Security liên kết trực tiếp với Microsoft Family Safety, cung cấp cho bạn một nơi tập trung để thiết lập ranh giới và giám sát cách thiết bị của bạn được sử dụng.
Từ đây, bạn có thể quản lý thời gian sử dụng màn hình, giới hạn ứng dụng và trò chơi, lọc nội dung web, và áp dụng các quy tắc cho mọi thành viên trong nhóm gia đình Microsoft của bạn. Điều này đặc biệt hữu ích để hướng dẫn việc sử dụng thiết bị của trẻ em và ngăn chặn việc tiếp xúc với nội dung không an toàn hoặc tải xuống trái phép.
Để truy cập:
- Mở Windows Security (Bảo mật Windows).
- Cuộn xuống Family options (Tùy chọn gia đình).
- Nhấp vào View family settings (Xem cài đặt gia đình).
Thao tác này sẽ đưa bạn đến bảng điều khiển Microsoft Family Safety trong trình duyệt của bạn, nơi bạn có thể tạo tài khoản trẻ em, đặt giới hạn và kiểm tra báo cáo hoạt động.
Kiểm soát phụ huynh trong Windows Security
Các cài đặt này luôn được liên kết với tài khoản Microsoft của con bạn và áp dụng cho bất kỳ thiết bị Windows nào mà chúng sử dụng. Nếu chúng cố gắng truy cập một thứ gì đó bị chặn, bạn sẽ nhận được thông báo và có thể chọn phê duyệt hoặc từ chối yêu cầu.
Kết Luận
Windows Security không chỉ là một trình diệt virus đơn thuần mà còn là một bộ công cụ bảo mật toàn diện, mạnh mẽ được tích hợp sâu vào hệ điều hành của bạn. Từ việc bảo vệ tệp tin khỏi mã độc tống tiền, chặn ứng dụng độc hại, đến khả năng quét ngoại tuyến và tăng cường tính toàn vẹn bộ nhớ, mỗi tính năng đều đóng góp vào việc tạo ra một lá chắn an toàn vững chắc cho máy tính của bạn.
Khám phá và tận dụng tối đa những tính năng “ẩn” này sẽ giúp bạn nâng cao đáng kể khả năng bảo mật, bảo vệ dữ liệu cá nhân và trải nghiệm duyệt web an toàn hơn. Đừng ngần ngại dành thời gian để thiết lập và tùy chỉnh chúng phù hợp với nhu cầu của mình. Nếu bạn đã trải nghiệm các tính năng này hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới!
Tài liệu tham khảo:
- MakeUseOf. (2025). Windows Security Does More Than Just Basic Virus Protection. Nguồn: https://www.makeuseof.com/windows-security-hidden-features/
- MakeUseOf. (2025). How to Enable TPM and Secure Boot Before Upgrading to Windows 11. Nguồn: https://www.makeuseof.com/how-enable-tpm-secure-boot-before-upgrading-windows-11/
- MakeUseOf. (2025). Microsoft Family Safety Review. Nguồn: https://www.makeuseof.com/microsoft-family-safety/
