ChatGPT, trợ lý AI thân yêu của chúng ta, ngày càng trở nên tinh vi đến mức gần như không thể phân biệt liệu một đoạn văn được viết bởi con người hay máy móc. Tuy nhiên, dù có vẻ hoàn hảo đến mấy, ChatGPT và các Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLM) khác vẫn để lại những “dấu vân tay” đặc trưng.
Việc nhận diện văn phong do AI tạo ra không chỉ là một kỹ năng thú vị mà còn rất quan trọng trong thời đại số. Với vai trò là một chuyên gia SEO kiêm biên tập viên của thegioicongnghe.net, chúng tôi sẽ cùng bạn “đi sâu” vào những đặc điểm văn phong phổ biến nhất mà các công cụ AI, đặc biệt là ChatGPT, thường bộc lộ. Nắm vững những dấu hiệu này sẽ giúp bạn dễ dàng hơn trong việc đánh giá và phân loại nội dung trực tuyến, từ đó nâng cao trải nghiệm đọc và tin cậy vào thông tin.
5. Lạm Dụng Từ Ngữ Khoa Trương (Buzzwords)
Một số từ ngữ ban đầu nghe có vẻ thông minh, nhưng ngay khi chúng bắt đầu xuất hiện trong mọi đoạn văn, chúng liền mất đi ý nghĩa. Có một “mùi vị” ngôn ngữ cụ thể mà chỉ cần ngửi qua là biết ngay văn phong này được viết bởi AI. Không phải vì các từ đó sai, mà vì không có con người thực sự nào nói chuyện như thế này trừ khi họ đang cố gắng giành được một vị trí marketing. Các từ như kho tàng quý giá, yếu tố thay đổi cuộc chơi, tối ưu hóa, nâng cao, hợp lý hóa, mạnh mẽ, liền mạch, nâng tầm, đi sâu, bắt tay vào, và tất nhiên, bất cứ điều gì xảy ra trong một lĩnh vực hay vương quốc.
Bạn sẽ nhận thấy những từ này xuất hiện rất thường xuyên trong các bài viết của AI. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên: ChatGPT được huấn luyện dựa trên dữ liệu từ internet, và internet thì tràn ngập các nội dung được sao chép và chỉnh sửa.
Vì vậy, bây giờ, khi bạn đọc một cái gì đó như “Hãy đi sâu vào sự phức tạp của giải pháp liền mạch này sẽ nâng tầm quy trình làm việc của bạn”, nó không còn nghe chuyên nghiệp nữa; nó nghe như AI. Một bài viết liên tục nói về việc “đi sâu vào sự phức tạp của” một cái gì đó hoặc coi mọi giải pháp là một “yếu tố thay đổi cuộc chơi” cho thấy nó bị ảnh hưởng nặng nề bởi AI. Ngay cả ChatGPT cũng tự đùa về điều này trên X.
4. Cụm Từ Tu Từ Dạng Mảnh (Rhetorical Fragments)
Các biện pháp tu từ là tốt. Chúng được tạo ra để khơi gợi sự tò mò, tạo sự tương phản hoặc mang lại cho người đọc nửa giây hồi hộp trước khi có lời giải đáp. Nhưng giống như bất kỳ điều gì khác, chúng chỉ hiệu quả khi bạn thực sự có một lời giải đáp và không sử dụng chúng cứ sau năm dòng.
Tôi không phải là người hâm mộ lớn của các cụm từ tu từ dạng mảnh, nhưng AI dường như rất yêu thích chúng. Hãy xem các ví dụ dưới đây:
“Và điều gì còn tệ hơn nữa? Nó đang khiến mọi người trở nên lười biếng.”
“Vấn đề là gì? Microsoft không làm những gì nó phải làm.”
“Điều còn lại? Toàn bộ mớ hỗn độn về khả năng tương thích.”
“Và một điều nữa? AI đang ngày càng nghe giống mọi thứ khác trên internet.”
ChatGPT lạm dụng cụm từ tu từ dạng mảnh trong văn bản
Đây là những đầu ra thực tế từ ChatGPT. Bạn sẽ nhận thấy cấu trúc luôn giống nhau. Một cách khắc phục nhanh là biến chúng thành các mệnh đề hoàn chỉnh bằng cách thay dấu chấm hỏi bằng “là” hoặc “là rằng”. Bằng cách này, bạn có một câu mang ý nghĩa thực sự mà không gây gánh nặng cho người đọc.
- Điều tệ hơn là nó đang khiến mọi người trở nên lười biếng.
- Vấn đề là Microsoft không làm những gì nó phải làm.
- Điều còn lại là toàn bộ mớ hỗn độn về khả năng tương thích.
- Một điều nữa là AI đang ngày càng nghe giống mọi thứ khác trên internet.
3. Cấu Trúc Bổ Sung Phân Từ (Participial Add-Ons)
Đây là một cấu trúc câu khác mà AI yêu thích hơi quá mức. Cấu trúc bổ sung phân từ là khi bạn mô tả một hành động, thêm dấu phẩy, và sau đó thêm một cụm từ thứ hai giải thích kết quả hoặc tác động.
ChatGPT sử dụng cấu trúc bổ sung phân từ trong ví dụ về Excel
Mặc dù về mặt kỹ thuật không sai, nhưng cấu trúc này hiếm khi đọc tốt. Bạn sẽ nhận ra nó ngay lập tức khi bắt đầu chú ý. Nhiều người khác đã nhận ra nó từ lâu, vì cấu trúc câu này là một trong những lý do chính khiến các công cụ kiểm tra AI có thể gắn cờ bài viết của bạn. Các ví dụ trực tiếp từ ChatGPT khi tôi hỏi nó về Excel:
“Trình hướng dẫn biểu đồ tạo các đường xu hướng, minh họa quỹ đạo tăng trưởng theo thời gian.”
“Công cụ lọc thu hẹp các bản ghi, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây.”
“Các macro VBA tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại, tăng hiệu quả trên các tập dữ liệu lớn.”
“Bảng Pivot tổng hợp các mục theo danh mục, tiết lộ các mẫu chi tiêu trong nháy mắt.”
Trong hầu hết các ví dụ này, phần thứ hai không thêm bất cứ điều gì mà không thể được viết rõ ràng hơn bằng từ “và”. Về cơ bản, AI đang ép hai ý tưởng lại với nhau thay vì để mỗi ý tưởng đứng độc lập hoặc luân chuyển tự nhiên với một từ nối rõ ràng.
Những câu này có thể được trau chuốt hơn bằng cách chọn một động từ chính mạnh hơn, tách ý tưởng thành hai câu, hoặc đơn giản là thay thế dấu phẩy và phân từ bằng từ “và”. Lấy ví dụ về công cụ lọc:
| Gốc | Hay hơn |
|---|---|
| Công cụ lọc thu hẹp các bản ghi, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây. | Công cụ lọc thu hẹp các bản ghi và làm nổi bật các giao dịch ưu tiên trong vài giây. |
Logo ChatGPT trên màn hình máy tính đặt trên bàn làm việc
Xem thêm: 4 Công cụ phát hiện ChatGPT cho giáo viên, giảng viên và nhà quản lý
2. Định Nghĩa Lại Tương Phản (Contrastive Redefinitions)
Đây là một thủ pháp viết khác lẽ ra phải mạnh mẽ nhưng lại bị AI làm cho hỏng bét. Các nhà văn thường sử dụng cấu trúc hai phần để tăng kịch tính: đầu tiên họ gạt bỏ một thứ gì đó như bình thường, sau đó họ tuyên bố nó là phi thường.
Cấu trúc chung là “Đây không chỉ là X. Nó là Y.” Sử dụng một cách tiết chế, nó rất hiệu quả. Nhưng ChatGPT không biết “tiết chế” nghĩa là gì.
Một số ví dụ từ một phiên ChatGPT:
“Đây không chỉ là sự tiến hóa tuyến tính—nó là dạng rễ chùm.”
“Adriana không phải là tổng hòa của nguồn gốc cô ấy—cô ấy là một cái gì đó mới, được rèn giũa trong mâu thuẫn.”
“Sự pha trộn này không phải là sự pha loãng. Đó là sự biến đổi.”
“Đây không chỉ là một con đường sự nghiệp—nó là một quỹ đạo biến thái.”
“Con đường của bạn không chỉ là về mặt logistics. Nó là về mặt bản thể học.”
“Sao lưu dữ liệu Gmail của bạn không chỉ thông minh—nó còn thiết yếu.”
Sáu trong số này đến từ cùng một cuộc hội thoại với ChatGPT! Thật đáng tiếc, vì bản thân cấu trúc này rất chắc chắn. Tôi sử dụng nó rất nhiều trong các bài viết của mình, đặc biệt là khi muốn có một giọng văn trầm tư hơn. Tuy nhiên, mục đích của cấu trúc này là tạo ra sự căng thẳng và giải quyết. Khi mọi thứ đều được định nghĩa lại thành một cái gì đó thơ mộng hơn hoặc “sâu sắc” hơn, nó mất đi ý nghĩa.
ChatGPT lạm dụng cấu trúc định nghĩa lại tương phản trong nhiều câu
Khi bạn thấy một bài viết liên tục khẳng định “đây không chỉ là một điều—nó thực sự là một bước đột phá vũ trụ, định nghĩa lại tâm hồn, siêu hình”, hãy dừng lại và tự hỏi: nó có thực sự mang lại cảm giác như vậy không? Nếu không, thì rất có thể nó được viết bởi AI.
Giao diện chào mừng của Grammarly Authorship
Xem thêm: Ứng dụng AI này giúp bạn chứng minh bài viết của mình không dùng AI
1. Lạm Dụng Dấu Gạch Ngang Dài (Em Dash Splices)
Dấu gạch ngang dài (em dash) rất tuyệt vời. Tôi rất yêu thích chúng. Tôi chỉ mới bắt đầu sử dụng chúng vài năm trước và ngay lập tức bị cuốn hút. Chúng linh hoạt, phong cách và có thể làm cho một câu văn trở nên năng động. Nhưng ChatGPT thực sự dùng chúng một cách điên cuồng. Hãy yêu cầu nó viết một bài blog đơn giản về việc lên kế hoạch cho chuyến đi cuối tuần, và đột nhiên cứ ba câu lại vấp phải dấu gạch ngang dài:
ChatGPT dùng quá nhiều dấu gạch ngang dài trong phản hồi
Hãy nhìn xem! Không chỉ có quá nhiều dấu gạch ngang; mà hầu hết trong số chúng thậm chí còn không có ý nghĩa. Mọi sự tạm dừng, mọi sự chuyển đổi, mọi ý nghĩ nằm trong dấu ngoặc đơn đều có dấu gạch ngang riêng. Nó có thể đọc hấp dẫn trong vài dòng đầu, nhưng rất nhanh sau đó nó trở nên chóng mặt. Nhiều đoạn ngắt đó sẽ hiệu quả hơn khi dùng dấu phẩy, và một vài cái có thể đứng độc lập như những câu riêng.
Sức mạnh của dấu gạch ngang dài nằm ở sự hiếm hoi của nó, và khi bị lạm dụng, nó trở nên vô nghĩa. Vì vậy, khi bạn nhận được một đoạn văn đầy dấu gạch ngang từ một người chưa bao giờ sử dụng chúng, bạn có thể đặt cược rằng họ không phải là người viết nó. ChatGPT đã làm điều đó.
Kết Luận
Tất nhiên, tất cả những đặc điểm văn phong này đều tồn tại trong văn bản do con người viết. Không có đặc điểm nào trong số đó một mình có thể chứng minh rằng một văn bản được tạo ra bởi AI. Nhưng khi bạn phát hiện chúng được sử dụng một cách kỳ lạ, quá mức, hoặc một vài trong số những “lá cờ đỏ” này xuất hiện cùng nhau, đó chính là dấu hiệu để bạn nên cảnh giác.
Với sự hiểu biết sâu sắc về những “dấu vân tay” của AI, độc giả của thegioicongnghe.net giờ đây đã có thêm công cụ để đánh giá nội dung một cách thông minh hơn. Hãy là một người đọc có chọn lọc và luôn tìm kiếm những giá trị thực sự trong từng bài viết. Bạn đã phát hiện ra dấu hiệu AI nào khác chưa? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
