Mỗi khi tải một ứng dụng mới, tôi đều cẩn thận kiểm tra các quyền mà nó yêu cầu. Nhiều ứng dụng thực sự cần quyền truy cập vào một số tính năng nhất định như vị trí, danh bạ, v.v., nhưng một số khác lại đòi hỏi vượt xa khỏi giới hạn cần thiết. Dành một chút thời gian để kiểm tra quyền ứng dụng có thể giúp bạn tránh được vô số vấn đề về quyền riêng tư và bảo mật sau này!
Quyền Ứng Dụng: Mối Đe Dọa Tiềm Ẩn Đến Quyền Riêng Tư Của Bạn
Quyền ứng dụng về cơ bản là các yêu cầu cho phép truy cập vào các phần khác nhau của thiết bị của bạn – camera, micro, vị trí, danh bạ, và nhiều hơn nữa. Mặc dù chúng có vẻ vô hại, nhưng những quyền này có thể trở thành một con đường để thu thập dữ liệu cá nhân của bạn nếu bạn không cẩn thận hoặc không hiểu rõ cách thức hoạt động của quyền ứng dụng Android.
Tôi đã từng thấy những ứng dụng đèn pin yêu cầu quyền truy cập danh bạ hay ứng dụng thư viện ảnh đòi hỏi vị trí chính xác. Điều này hoàn toàn vô lý, nhưng rất nhiều người trong chúng ta lại chấp nhận chúng một cách mù quáng mà không hề suy nghĩ kỹ. Sự bất cẩn này chính là điều mà một số nhà phát triển đang trông chờ.
Sự thật là, nhiều ứng dụng yêu cầu quyền truy cập nhiều hơn đáng kể so với những gì chúng thực sự cần để hoạt động. Một ứng dụng thời tiết đơn giản có thể thực sự cần vị trí của bạn, nhưng liệu nó có thực sự cần quyền truy cập vào nhật ký cuộc gọi của bạn không? Tôi không nghĩ vậy. Khi các ứng dụng giành được quyền truy cập không cần thiết vào thông tin cá nhân của bạn, chúng có thể thu thập dữ liệu để bán cho các nhà quảng cáo hoặc tệ hơn là có nguy cơ bị sử dụng cho mục đích trộm cắp danh tính.
Một bàn tay đang cầm điện thoại thông minh với hình ảnh cảnh báo malware, minh họa rủi ro bảo mật từ ứng dụng
Điều đáng thất vọng là cách một số nhà phát triển cố tình thiết kế ứng dụng để thu thập càng nhiều dữ liệu người dùng càng tốt. Vấn đề không chỉ là cải thiện trải nghiệm của bạn mà còn là kiếm tiền từ thông tin của bạn. Tôi đã gỡ cài đặt một số ứng dụng sau khi phát hiện ra chúng đang thu thập dữ liệu hoàn toàn không liên quan đến chức năng cốt lõi của chúng.
Những rủi ro không chỉ dừng lại ở các mối lo ngại về quyền riêng tư. Quyền truy cập quá mức có thể làm cạn kiệt pin, sử dụng hết dung lượng dữ liệu hoặc làm giảm bảo mật thiết bị của bạn. Vì vậy, cảnh giác về quyền ứng dụng không chỉ là một thói quen tốt mà còn là điều vô cùng quan trọng.
Cách Kiểm Tra Quyền Ứng Dụng Trước Khi Cài Đặt
Tôi đã xây dựng một thói quen để sàng lọc các ứng dụng trước khi cài đặt, và nó đã giúp tôi tránh được những phiền toái về quyền riêng tư. Kiểm tra quyền chỉ mất một phút nhưng có thể bảo vệ bạn khỏi việc thu thập dữ liệu không mong muốn trong nhiều tháng. Dưới đây là quy trình trên Google Play, bạn có thể áp dụng tương tự cho các cửa hàng ứng dụng khác.
- Mở Google Play và tìm ứng dụng bạn muốn tải xuống.
- Cuộn xuống phần Giới thiệu về ứng dụng này (About this app).
- Tìm Quyền ứng dụng (App permissions) hoặc An toàn dữ liệu (Data safety).
- Nhấn Xem thêm (See more) để mở rộng danh sách đầy đủ các quyền.
- Xem xét kỹ những gì ứng dụng đang yêu cầu quyền truy cập.
- Tự hỏi bản thân: “Ứng dụng này có thực sự cần quyền này để hoạt động không?”.
Màn hình Google Play Store hiển thị phần "Thông tin về ứng dụng này" của Facebook, nơi người dùng có thể kiểm tra quyền
Danh sách các quyền truy cập được yêu cầu bởi ứng dụng Facebook trên Google Play Store, bao gồm quyền đối với danh bạ và vị trí
Nếu bạn sử dụng iOS, App Store hoạt động hơi khác một chút, nhưng nguyên tắc thì tương tự – luôn kiểm tra những gì bạn đồng ý trước khi nhấn nút cài đặt. Mặc dù hệ sinh thái ứng dụng của Apple nhìn chung an toàn hơn Android, nhưng việc kiểm tra quyền ứng dụng trên iPhone và iPad của bạn vẫn luôn là điều đáng giá.
Khi xem xét các quyền, tôi sẽ ngay lập tức nghi ngờ bất kỳ ứng dụng nào yêu cầu quyền truy cập vào các tính năng hoàn toàn không liên quan đến chức năng của nó. Bất kỳ ứng dụng nào muốn truy cập tin nhắn SMS, nhật ký cuộc gọi hoặc vị trí chính xác đều nên khiến bạn tạm dừng và xem xét lại – trừ khi có lý do rõ ràng tại sao nó cần thông tin này.
Các quyền truy cập bộ nhớ và camera thường an toàn hơn, đặc biệt nếu mục đích của ứng dụng yêu cầu chúng. Tuy nhiên, tôi luôn cân nhắc xem một ứng dụng có cần truy cập liên tục hay tôi chỉ có thể cấp quyền khi cần.
Cách Tôi Quản Lý Quyền Đối Với Các Ứng Dụng Đã Cài Đặt
Cài đặt một ứng dụng với các quyền phù hợp chỉ là một nửa cuộc chiến. Nhiều ứng dụng lén lút yêu cầu thêm quyền sau các bản cập nhật, hy vọng bạn sẽ không để ý. Ví dụ, một trò chơi ban đầu chỉ cần quyền truy cập bộ nhớ có thể đột nhiên muốn quyền truy cập vị trí và danh bạ của bạn sau một bản cập nhật. Đó là lý do tại sao tôi thường xuyên kiểm tra lại các quyền của những ứng dụng tôi đã cài đặt.
Tôi đặt lịch nhắc nhở nửa năm một lần để kiểm tra xem các ứng dụng của mình hiện có những quyền nào. Dưới đây là quy trình từng bước cho các thiết bị Android:
- Mở ứng dụng Cài đặt (Settings) trên thiết bị của bạn.
- Cuộn xuống và nhấn vào Quyền riêng tư (Privacy) (hoặc Bảo vệ quyền riêng tư (Privacy protection) trên một số thiết bị).
- Chọn Trình quản lý quyền (Permission manager) hoặc Quyền ứng dụng (App permissions).
- Xem xét các quyền theo từng danh mục (Camera, Vị trí, Micro, v.v.).
- Nhấn vào bất kỳ quyền nào để xem ứng dụng nào đang có quyền truy cập.
- Tắt quyền truy cập cho bất kỳ ứng dụng nào không thực sự cần nó.
Màn hình cài đặt quyền riêng tư trên Android hiển thị tùy chọn "Trình quản lý quyền", giúp người dùng kiểm soát quyền truy cập ứng dụng
Danh sách các ứng dụng được phép truy cập lịch trên thiết bị Android, minh họa cách xem và tắt quyền truy cập
Đối với người dùng iPhone, quy trình cũng tương tự – chỉ cần vào Cài đặt > Quyền riêng tư & Bảo mật (Settings > Privacy & Security), sau đó chọn từng loại quyền để xem ứng dụng nào có quyền truy cập.
Điều tôi thấy hiệu quả nhất là chuyển các quyền từ “Cho phép mọi lúc” (Allow all the time) sang “Chỉ cho phép khi đang dùng ứng dụng” (Allow only while using the app) bất cứ khi nào có thể. Việc theo dõi vị trí đặc biệt quan trọng cần được giới hạn, vì một số ứng dụng theo dõi chuyển động trong nền mà không có lý do hợp pháp nào.
Tôi đã học được rằng cách tiếp cận an toàn nhất là cực kỳ chọn lọc. Tôi ưu tiên tùy chọn “Hỏi mỗi lần” (Ask every time) khi có sẵn cho một số quyền nhạy cảm nhất định như quyền truy cập camera và micro. Vâng, điều đó có nghĩa là đôi khi phải nhấn thêm một lời nhắc, nhưng nó ngăn bất kỳ ứng dụng nào truy cập camera của tôi mà tôi không hề hay biết. Thực hiện một vài bước để làm cho việc sử dụng điện thoại của tôi an toàn hơn đã mang lại cho tôi sự an tâm mà không gây nhiều bất tiện.
Cuối cùng, bạn sẽ hình thành được trực giác về những quyền nào là hợp lý. Vài giây bổ sung để xem xét các quyền trước khi nhấn cài đặt có thể giúp bạn không trở thành một điểm dữ liệu vô tình khác trong mô hình lợi nhuận của người khác.
Hãy chia sẻ ý kiến hoặc kinh nghiệm của bạn về việc quản lý quyền ứng dụng để bảo vệ quyền riêng tư trong phần bình luận bên dưới nhé!
