Chúng ta thường xem ảnh chụp màn hình (screenshot) như những tệp tạm thời, nhưng trên thực tế, rất nhiều người không bao giờ xóa chúng. Điều này tiềm ẩn nguy cơ lớn, bởi một số ảnh chụp màn hình có thể trở thành “mỏ vàng” cho tin tặc, kẻ trộm danh tính, hoặc thậm chí là những người tò mò quá mức. Vì vậy, hãy dành một chút thời gian lướt qua thư viện ảnh của bạn để kiểm tra xem có bất kỳ ảnh chụp màn hình nào dưới đây không – nếu có, hãy sao lưu chúng một cách an toàn và xóa bỏ ngay lập tức. Việc chủ động bảo vệ dữ liệu cá nhân trên thiết bị di động hay máy tính là điều cần thiết để tránh những rủi ro không đáng có trong thế giới công nghệ hiện đại.
Bạn có thể nghĩ rằng chỉ một ảnh chụp màn hình vô hại sẽ không gây ra vấn đề gì. Tuy nhiên, sự tiện lợi của việc chụp màn hình đã khiến chúng ta vô tình lưu giữ những thông tin cực kỳ nhạy cảm mà không hề hay biết về các mối đe dọa tiềm tàng. Từ thông tin tài chính đến các cuộc trò chuyện riêng tư, mỗi bức ảnh đều có thể ẩn chứa những chi tiết mà nếu rơi vào tay kẻ xấu, chúng có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng, từ lừa đảo trực tuyến đến đánh cắp danh tính. Việc nhận diện và loại bỏ những ảnh chụp màn hình chứa dữ liệu nhạy cảm là bước đầu tiên và quan trọng để tăng cường an toàn thông tin cá nhân của bạn.
7 Loại Ảnh Chụp Màn Hình Cần Xóa Ngay Lập Tức Để Bảo Vệ Dữ Liệu Cá Nhân
Việc lưu trữ các ảnh chụp màn hình một cách thiếu cẩn trọng có thể mở ra những lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng. Dưới đây là 7 loại ảnh chụp màn hình phổ biến nhất mà bạn nên xóa ngay hoặc di chuyển đến một nơi lưu trữ an toàn hơn.
1. Thông tin Số dư Tài khoản Ngân hàng
Chụp nhanh màn hình số dư ngân hàng có vẻ vô hại, có thể bạn muốn theo dõi tiến độ tiết kiệm hoặc xác nhận một giao dịch chuyển khoản. Thế nhưng, những con số tưởng chừng vô tội ấy lại có thể trở nên nguy hiểm nếu rơi vào tay kẻ xấu. Ảnh chụp màn hình ngân hàng thường chứa nhiều thông tin hơn là chỉ số dư tài khoản của bạn. Bạn có thể vô tình chụp cả một phần số tài khoản, các giao dịch gần đây, hay thậm chí là logo ngân hàng và giao diện ứng dụng. Nếu điện thoại của bạn bị mất hoặc bị tấn công, kẻ gian có thể xâu chuỗi thông tin để biết bạn giao dịch với ngân hàng nào, số tiền bạn có và cách bạn chi tiêu.
Với loại thông tin này, tội phạm mạng có thể tạo ra các tin nhắn lừa đảo (phishing) rất thuyết phục, mạo danh ngân hàng của bạn, hoặc sử dụng nó như một phần của một kế hoạch đánh cắp danh tính lớn hơn. Thay vì lưu những ảnh chụp màn hình này trong thư viện của bạn, hãy thử sử dụng các công cụ có sẵn của ngân hàng để xuất sao kê hoặc lịch sử giao dịch một cách an toàn. Nếu bạn thực sự phải chụp màn hình, hãy cắt ảnh để loại bỏ thông tin cá nhân và di chuyển nó vào một thư mục bảo mật. Tốt hơn hết, hãy xóa ngay sau khi bạn đã sử dụng xong.
Người dùng đang sử dụng ứng dụng ngân hàng trên điện thoại thông minh
2. Mật khẩu hoặc Thông tin Đăng nhập
Có thể bạn vừa thiết lập một mạng Wi-Fi mới và chụp màn hình mật khẩu. Hoặc bạn đã chụp ảnh kho lưu trữ mật khẩu của mình để tiện tham khảo nhanh. Hoặc bạn chụp màn hình mã xác thực hai yếu tố (2FA) trước khi chuyển thiết bị. Dù lý do là gì, việc lưu trữ mật khẩu hoặc chi tiết đăng nhập trong thư viện ảnh của bạn là đang tự rước rắc rối vào mình. Khác với một trình quản lý mật khẩu chuyên nghiệp, thư viện ảnh của bạn không được mã hóa, và rất có thể một loạt ứng dụng đã có quyền truy cập vào đó.
Chỉ cần một lỗ hổng ứng dụng, một vi phạm đồng bộ hóa đám mây, hoặc một người tò mò có quyền truy cập vào thiết bị chưa khóa là có thể làm lộ nhiều tài khoản của bạn. Cách an toàn nhất để quản lý mật khẩu là sử dụng các ứng dụng quản lý mật khẩu đáng tin cậy như LastPass, 1Password, hoặc Bitwarden, chúng sẽ mã hóa thông tin và yêu cầu xác thực bảo mật cao để truy cập.
Trình tạo câu hỏi bảo mật 1Password
3. Giấy tờ Tùy thân và Tài liệu Du lịch
Nếu bạn từng đi du lịch và muốn có một bản sao lưu hộ chiếu, visa, hoặc bằng lái xe, bạn có thể đã chụp màn hình để tiện lợi. Mặc dù điều đó dễ hiểu, nhưng nó không hoàn toàn an toàn. Các tài liệu này chứa dữ liệu cá nhân nhạy cảm: họ tên đầy đủ, ngày sinh, quốc tịch, số tài liệu, và đôi khi cả chữ ký hoặc ảnh của bạn. Nếu tin tặc truy cập được vào thư viện ảnh của bạn, họ sẽ có một hồ sơ danh tính đầy đủ chứ không chỉ là một bức ảnh.
Cần lưu ý rằng các ảnh chụp màn hình liên quan đến du lịch như thẻ lên máy bay thường bao gồm mã QR hoặc mã vạch có thể được quét để tiết lộ chi tiết đặt chỗ, số thẻ khách hàng thân thiết và các thông tin du lịch khác. Trong một số trường hợp, dữ liệu này thậm chí có thể được sử dụng để sửa đổi hoặc hủy đặt chỗ của bạn. Tốt hơn hết bạn nên lưu trữ những loại hình ảnh này trong một ví điện tử (digital wallet) có mã hóa hoặc một thư mục bảo mật yêu cầu mật khẩu hoặc vân tay để truy cập. Và luôn nhớ xóa những hình ảnh đó sau chuyến đi của bạn hoặc khi tài liệu không còn cần thiết.
Thẻ lên máy bay và hộ chiếu
4. Các Cuộc Trò chuyện Riêng tư
Lưu ảnh chụp màn hình tin nhắn, tin nhắn trực tiếp (DMs) hoặc email có thể trở thành thói quen thứ hai, nhưng vấn đề là chúng thường mang theo rất nhiều thông tin “nhạy cảm”. Bạn có thể vô tình chụp số điện thoại, tên người dùng, hoặc email của ai đó mà không hề hay biết. Cuộc trò chuyện cũng có thể đi sâu vào những chủ đề riêng tư, như câu chuyện cá nhân, những câu nói đùa nội bộ, hoặc thông tin công việc mà đáng lẽ không nên bị lộ ra ngoài.
Bây giờ, hãy tưởng tượng ai đó lướt qua thư viện ảnh của bạn một cách ngẫu nhiên, hoặc tệ hơn, đám mây của bạn bị xâm phạm và những cuộc trò chuyện riêng tư đó bị lộ. Bạn sẽ đồng ý rằng điều đó không hề lý tưởng chút nào. Bạn cũng nên biết rằng ảnh chụp màn hình có thể dễ dàng bị đưa ra khỏi ngữ cảnh, bị hiểu sai, hoặc bị sử dụng để tống tiền hay thực hiện các kế hoạch lừa đảo nhắm vào bạn hoặc người mà bạn đang trò chuyện. Nếu bạn thực sự cần lưu một ảnh chụp màn hình tin nhắn, hãy tự giúp mình (và người kia) bằng cách sao chép và dán chỉ phần quan trọng vào một ứng dụng ghi chú an toàn hoặc xóa bỏ các phần thông tin định danh và di chuyển nó đến một nơi an toàn hơn.
5. Hồ sơ Y tế hoặc Kết quả Xét nghiệm
Thông tin sức khỏe là cực kỳ cá nhân và không nên được xem nhẹ, đặc biệt là khi nó dưới dạng ảnh chụp màn hình. Bạn có thể đã lưu một đơn thuốc, kết quả xét nghiệm, hoặc thậm chí là hóa đơn bệnh viện, nhưng vấn đề là hồ sơ y tế tiết lộ rất nhiều điều. Nó có thể bị lợi dụng theo những cách bạn không ngờ tới.
Ngoài các vấn đề về quyền riêng tư, ảnh chụp màn hình y tế có thể tiết lộ tên, ngày tháng, thông tin bác sĩ, chi tiết bảo hiểm và tình trạng sức khỏe, có khả năng tạo lợi thế cho tội phạm mạng. Nếu bị chia sẻ, điều này có thể khiến bạn gặp phải các vụ lừa đảo, tống tiền, phân biệt đối xử, hoặc đơn giản chỉ là sự xấu hổ. Nếu bạn cần truy cập thông tin sức khỏe của mình khi đang di chuyển, an toàn hơn là sử dụng ứng dụng chính thức của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn, vốn có khả năng có các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư tích hợp.
6. Xác nhận Mua sắm hoặc Vé Điện tử
Ảnh chụp màn hình xác nhận đơn hàng, vé sự kiện, hoặc hóa đơn mua hàng cũng thường chứa đầy đủ chi tiết mà tội phạm có thể sử dụng theo những cách độc hại. Mã QR và mã vạch trên vé điện tử đặc biệt rủi ro. Nếu ai đó có quyền truy cập vào hình ảnh đó, họ có thể quét mã và sử dụng nó trước bạn. Họ thậm chí có thể bán lại ảnh chụp màn hình vé điện tử trực tuyến trước khi bạn, chủ sở hữu ban đầu, nhận ra điều gì đã xảy ra.
Vì vậy, đối với các sự kiện và đặt chỗ, thường an toàn hơn nếu in một bản cứng và cất nó trong túi hoặc ví của bạn, đặc biệt nếu bạn đang đến một nơi có dịch vụ di động kém. Bạn cũng có thể thêm vé vào ứng dụng ví chính thức của điện thoại (như Apple Wallet hoặc Google Wallet), ứng dụng này sẽ bảo vệ chúng phía sau màn hình khóa và cài đặt bảo mật của thiết bị. Đối với hóa đơn hoặc xác nhận mua sắm trực tuyến, hãy cân nhắc chuyển tiếp email cho chính bạn với một dòng chủ đề tùy chỉnh không dễ đoán và sau đó lưu trữ chúng trong một thư mục được chỉ định trong hộp thư đến của bạn. Bằng cách đó, chúng dễ tìm khi bạn cần, và không nằm mở rộng trong thư viện ảnh của bạn để bất kỳ ứng dụng tò mò nào cũng có thể xem trộm.
Xác nhận đặt hàng Tesla Cybertruck
7. Tài liệu Công việc
Ảnh chụp màn hình liên quan đến công việc có thể làm rò rỉ thông tin nhạy cảm của công ty, chi tiết dự án, hoặc dữ liệu khách hàng. Ngay cả nội dung tưởng chừng nhàm chán cũng có thể hiển thị tên, cổng đăng nhập, hoặc các sáng kiến chưa được công bố có thể vi phạm các thỏa thuận không tiết lộ (NDA) hoặc chính sách bảo vệ dữ liệu.
Không chỉ điều này có thể khiến bạn gặp rắc rối với nhà tuyển dụng, mà nếu điện thoại của bạn bị xâm phạm, sự vi phạm có thể mở rộng ra ngoài dữ liệu cá nhân của bạn. Dữ liệu doanh nghiệp thường có giá trị cao và việc lộ lọt dù chỉ một phần nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về tài chính và danh tiếng cho công ty. Do đó, tuyệt đối không nên lưu trữ bất kỳ tài liệu công việc nào dưới dạng ảnh chụp màn hình trong thư viện ảnh cá nhân của bạn. Hãy luôn tuân thủ các quy định bảo mật của công ty và sử dụng các công cụ, nền tảng được phê duyệt để xử lý tài liệu công việc.
Ảnh chụp màn hình cực kỳ tiện lợi, nhưng đi kèm với sự tiện lợi đó là trách nhiệm. Nếu bạn không muốn một điều gì đó được hiển thị trên máy chiếu trong một căn phòng đông người, thì có lẽ nó không thuộc về thư viện ảnh của bạn. Hãy đặt lời nhắc hàng tháng để dọn dẹp thư mục ảnh chụp màn hình của bạn và cân nhắc sử dụng bộ nhớ an toàn cho bất kỳ thông tin nào dù chỉ hơi nhạy cảm.
Hãy chia sẻ kinh nghiệm và những lưu ý của bạn về việc quản lý ảnh chụp màn hình để bảo vệ thông tin cá nhân trong phần bình luận bên dưới!
