Smartphone của bạn, cũng giống như máy tính hay laptop, hoàn toàn có thể trở thành nạn nhân của mã độc (malware). Tuy nhiên, chỉ cần một vài điều chỉnh bảo mật đơn giản, bạn đã có thể giữ cho chiếc điện thoại của mình an toàn và hoạt động trơn tru. Bài viết này sẽ chỉ ra 5 con đường phổ biến nhất mà mã độc có thể xâm nhập thiết bị của bạn, cùng với những biện pháp phòng ngừa và xử lý hiệu quả, giúp thegioicongnghe.net trở thành người bạn đồng hành đáng tin cậy trong hành trình bảo vệ an toàn số của bạn.
1. Cảnh Giác Với Thông Báo Độc Hại: Bẫy Nguy Hiểm Trên Trình Duyệt
Thông báo độc hại là một trong những con đường phổ biến nhất để mã độc xuất hiện trên điện thoại. Điều đáng lo ngại là chúng thường không phải là thông báo đẩy (push notification) từ các ứng dụng mà bạn đã cài đặt, mà thay vào đó, chúng thường hiện lên khi bạn duyệt web. Những thông báo này có thể hứa hẹn nhiều điều hấp dẫn, chẳng hạn như thông báo bạn đã trúng thưởng một cuộc thi nào đó. Tuy nhiên, bạn cũng cần cảnh giác với các loại thông báo khác, bao gồm những thông báo tạo cảm giác khẩn cấp để thúc giục bạn hành động ngay lập tức. Trong một số trường hợp, chúng còn tinh vi hơn khi tuyên bố rằng thiết bị của bạn đã nhiễm mã độc.
Đa phần, đây chỉ là một lời nói dối nhằm lừa bạn nhấp vào thông báo, từ đó khiến điện thoại của bạn bị lây nhiễm mã độc. Nếu bạn đang duyệt web trên smartphone và một cửa sổ bật lên (pop-up) xuất hiện với nội dung cảnh báo nhiễm virus hoặc thông báo trúng thưởng, hãy đơn giản là đóng trang web đó mà không nhấp vào bất cứ thứ gì.
Nếu bạn vô tình nhận được các thông báo độc hại này, có một vài lựa chọn để xử lý. Trước tiên, hãy xóa bộ nhớ cache của trình duyệt. Bạn có thể xóa bộ nhớ cache trên các thiết bị Android hoặc xóa dữ liệu hệ thống và các dữ liệu cache khác trên iPhone. Sau đó, bạn cũng nên quét smartphone của mình bằng một ứng dụng diệt virus hoặc mã độc đáng tin cậy. Malwarebytes là một trong những lựa chọn uy tín nhất, có sẵn cho cả thiết bị Android và iOS.
Điện thoại Android đang hiển thị màn hình chính với các ứng dụng
2. Phishing và Smishing: Chiêu Trò Lừa Đảo Qua Email, Tin Nhắn
Phishing là hình thức lừa đảo qua email độc hại. Mặc dù đôi khi những vụ lừa đảo này liên quan đến gian lận tài chính hoặc đánh cắp dữ liệu, nhưng một lượng lớn chúng cũng sẽ cố gắng lừa bạn tải xuống mã độc. Dù bạn mở các email này trên điện thoại hay máy tính, rủi ro đều đáng kể, đó là lý do tại sao bạn nên tìm hiểu về các loại hình tấn công lừa đảo phishing phổ biến.
Trong khi phishing liên quan đến email độc hại, thì smishing lại là các tin nhắn SMS độc hại. Một số dấu hiệu phổ biến của smishing bao gồm lỗi ngữ pháp, thông điệp cường điệu (chẳng hạn như “anh tôi cần bạn gửi 2 triệu đô la”), hoặc chứa các liên kết độc hại, thậm chí là tệp đính kèm.
Trong thời đại hiện đại, smishing ngày càng khó phát hiện hơn. Nhiều tội phạm tận dụng AI, dẫn đến sự gia tăng của các cuộc tấn công lừa đảo dựa trên AI. Việc kiểm tra các dấu hiệu đáng ngờ, chẳng hạn như dòng “Kính gửi quý khách hàng” chung chung, là cực kỳ quan trọng.
Ảnh chụp màn hình tin nhắn lừa đảo (smishing) trên điện thoại
Dù thế nào, bạn tuyệt đối không nên nhấp vào bất kỳ nội dung nào mà bạn nghi ngờ là phishing hoặc smishing.
3. Nguy Hiểm Từ Phần Mềm Lỗi Thời: Lỗ Hổng Bảo Mật Khôn Lường
Bạn có thể đang sử dụng phần mềm lỗi thời trên điện thoại mà không hề hay biết. Điều này áp dụng cho cả hệ điều hành của smartphone và các ứng dụng được cài đặt trên thiết bị của bạn. Mặc dù có vẻ vô hại và cùng lắm là gây bất tiện, nhưng việc không cập nhật phần mềm có thể gây ra mối đe dọa nghiêm trọng. Nói tóm lại, các bản vá bảo mật giúp ngăn chặn tin tặc xâm nhập vào ứng dụng và hệ thống của bạn.
Giao diện tab cập nhật của ứng dụng WhatsApp trên iOS
Thông báo cập nhật iOS 18 Beta hiển thị trên iPhone
Các bản cập nhật phần mềm giúp bạn an toàn khỏi nhiều mối đe dọa khác ngoài mã độc. Ví dụ, chúng có thể nhanh chóng vô hiệu hóa các cuộc tấn công vừa mới xuất hiện. Nếu bạn đang sử dụng iPhone, bạn nên bật tính năng Phản hồi Bảo mật Nhanh (Rapid Security Response) để có thêm một lớp bảo vệ. Tính năng này về cơ bản tải xuống các bản cập nhật bảo mật nhỏ hơn thường xuyên hơn, giúp giải quyết các lỗ hổng nhanh chóng.
Để bật tính năng này, hãy truy cập Cài đặt > Cài đặt chung > Cập nhật phần mềm, chạm vào Cập nhật Tự động, và bật Phản hồi Bảo mật & Tệp Hệ thống.
Màn hình cài đặt tính năng Rapid Security Response trên iPhone
Thật không may, Android hiện tại không có một tính năng tương tự. Tuy nhiên, bạn có thể kiểm tra phần mềm của mình bằng cách truy cập cửa hàng ứng dụng hoặc cài đặt điện thoại. Nếu bạn thấy có bản cập nhật khả dụng, hãy cài đặt nó càng sớm càng tốt. Bật cập nhật tự động cũng là một ý tưởng hay cho tương lai.
4. Cẩn Trọng Khi Tải Ứng Dụng: Rủi Ro Từ Nguồn Không Chính Thức
Nhiều người dễ dàng nghĩ rằng mọi ứng dụng trên App Store và Google Play đều an toàn để sử dụng. Tuy nhiên, mặc dù phần lớn chúng an toàn, bạn vẫn không được bảo vệ 100%. Các ứng dụng không an toàn là một mối nguy hiểm rõ ràng, nhưng ngay cả các chương trình đã bị “bỏ rơi” (không còn được cập nhật) cũng tiềm ẩn rủi ro bảo mật nghiêm trọng.
Các ứng dụng đã lâu không được cập nhật là mục tiêu hàng đầu cho mã độc và các mối đe dọa khác, vì chúng có thể chứa các lỗ hổng bảo mật có thể bị khai thác để truy cập dữ liệu, tài khoản của bạn. Bạn nên thường xuyên kiểm tra thiết bị của mình để đảm bảo rằng các nhà phát triển vẫn tiếp tục phát hành bản cập nhật cho tất cả phần mềm bạn sử dụng. Cũng nên kiểm tra kỹ các đánh giá để xác nhận rằng bất kỳ ứng dụng nào bạn tải xuống đều an toàn.
Bạn cũng nên thận trọng khi cài đặt phần mềm từ bên thứ ba trên smartphone. Các cửa hàng ứng dụng của bên thứ ba có thể không có các quy trình kiểm duyệt nghiêm ngặt như App Store và Google Play, điều này có thể khiến bạn gặp rủi ro. Apple đã chặn việc cài đặt ứng dụng từ bên ngoài (sideloading) và các cửa hàng ứng dụng của bên thứ ba trong nhiều năm cho đến tháng 3 năm 2024, trong khi Google luôn cho phép sideloading trên Android. Tuy nhiên, mặc dù có một số cửa hàng ứng dụng tốt hơn Google Play, quá trình sideloading ứng dụng nói chung đi kèm với một số rủi ro nghiêm trọng.
Điện thoại iPhone màu đen hiển thị màn hình chính với nhiều ứng dụng
5. Tránh Xa Website Không An Toàn: Cửa Ngõ Lây Nhiễm Mã Độc
Không phải tất cả các trang web đều được tạo ra như nhau, và việc biết cách phân biệt một trang web an toàn với một trang web không an toàn là rất quan trọng. Bạn có thể xác định các trang web có khả năng đe dọa bằng nhiều cách khác nhau, chẳng hạn như:
- Không có chứng chỉ SSL: Biểu tượng ổ khóa thường không còn hiển thị rõ trong URL, nhưng bạn có thể kiểm tra xem kết nối có an toàn hay không thông qua trình duyệt của mình.
- Tên miền bị sai chính tả: Đại diện cho một trang web hoặc công ty tương tự (thường là nổi tiếng) nhưng bị viết sai.
- Thời gian tải trang lâu: Có thể là dấu hiệu của trang web chứa nhiều nội dung độc hại.
Các trang web giả mạo là một trong những nguồn lây nhiễm mã độc phổ biến nhất, và việc truy cập các trang web không an toàn sẽ khiến bạn đối mặt với các mối đe dọa bảo mật khác, như phần mềm gián điệp (spyware). Tốt nhất là bạn nên tránh xa chúng bằng mọi giá. Nếu bạn vô tình truy cập vào một trang web như vậy, hãy đóng nó ngay lập tức và cân nhắc kiểm tra thiết bị của mình xem có phần mềm không mong muốn nào không.
Với những kiến thức và hướng dẫn chi tiết trên, hy vọng bạn đã nắm rõ được 5 con đường chính mà mã độc có thể xâm nhập smartphone của mình. Việc chủ động nhận biết và áp dụng các biện pháp phòng ngừa đơn giản sẽ giúp thiết bị của bạn luôn được bảo vệ, đảm bảo an toàn cho dữ liệu và thông tin cá nhân. An toàn kỹ thuật số là một hành trình liên tục, và thegioicongnghe.net luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn.
Bạn có kinh nghiệm nào khác trong việc bảo vệ smartphone khỏi mã độc không? Hãy chia sẻ ý kiến và câu chuyện của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
