Windows từ lâu đã là hệ điều hành phổ biến nhất thế giới và với nhiều người, nó có thể là lựa chọn duy nhất dựa trên các yêu cầu công việc hay phần mềm chuyên dụng. Tuy nhiên, nếu bạn đủ dũng cảm để tìm kiếm một sự thay thế, Linux sẽ là một lựa chọn đáng cân nhắc. Với kinh nghiệm cá nhân, tôi đã quyết định rời bỏ Windows và khẳng định sẽ không bao giờ quay lại, bởi những vấn đề cố hữu mà hệ điều hành này vẫn đang mắc phải.
1. Windows: Vô Vàn Lỗi Ngẫu Nhiên và Khó Chịu
Một trong những vấn đề lớn nhất của Windows là sự xuất hiện của các lỗi ngẫu nhiên trong quá trình sử dụng hàng ngày. Ví dụ điển hình gần đây nhất là lỗi màn hình xanh chết chóc (Green Screen of Death – GSOD) khiến hệ thống của tôi bị treo mỗi khi kết nối tay cầm Xbox với PC qua Bluetooth. Sự cố này xảy ra trên phiên bản ổn định mới nhất, không có cảnh báo hay lý do rõ ràng – Windows đơn giản là quyết định crash mỗi khi tôi kết nối tay cầm.
Màn hình lỗi Windows hiển thị ký hiệu lỗi, minh họa vấn đề hệ điều hành gặp lỗi ngẫu nhiên
Tôi không phải là trường hợp cá biệt. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các diễn đàn trực tuyến và cộng đồng Reddit đầy rẫy những lời phàn nàn về các vấn đề ngẫu nhiên trong Windows xuất hiện từ hư không. Mặc dù cuối cùng chúng cũng được sửa chữa, nhưng Microsoft mất quá nhiều thời gian để khắc phục những lỗi nhỏ này. Thay vào đó, công ty tập trung vào việc bổ sung nhiều tính năng hơn và thực hiện các thay đổi về giao diện người dùng.
Trong khi việc cải thiện tính năng và thẩm mỹ là quan trọng, trải nghiệm người dùng lại bị đặt xuống hàng thứ yếu. Dù hệ điều hành của bạn có đẹp đến đâu, nếu các chức năng cốt lõi bị ảnh hưởng, bạn sẽ không có trải nghiệm tốt khi sử dụng máy tính của mình.
Mặc dù ra mắt từ năm 2021, Windows 11 vẫn mang lại cảm giác của một hệ điều hành đang trong quá trình hoàn thiện vào năm 2025. Và mặc dù việc cải thiện dần theo thời gian có thể là triết lý của Microsoft với hệ điều hành này, nhưng điều đó không phù hợp với tôi. Tôi không thể chấp nhận một hệ thống với các chức năng bị lỗi chỉ vì công ty quyết định một tinh chỉnh thẩm mỹ hoặc hệ thống nhỏ nhặt nào đó quan trọng hơn việc duy trì tính ổn định và khả dụng.
2. Cập Nhật Windows: Con Dao Hai Lưỡi
Các bản cập nhật trên Windows là một “hộp Pandora” đầy bất ngờ. Một bản cập nhật có thể bổ sung một tính năng thú vị hoặc một tinh chỉnh trực quan mới, nhưng nó cũng có thể phá vỡ một số chức năng trên PC của bạn. Và khi điều đó xảy ra, bạn gần như chắc chắn sẽ không nhận ra trong khoảng thời gian 10 ngày cho phép khôi phục mà Microsoft cung cấp.
Các bản cập nhật cũng dần trở nên bị ép buộc. Mọi người đều biết rằng Microsoft đã làm hỏng hàng triệu PC với bản cập nhật 24H2 cho Windows 11, và cuối cùng đã buộc người dùng không muốn cập nhật phải cài đặt nó sau một thời gian. Và nếu bạn đang sử dụng Windows 10, chắc chắn bạn biết về việc công ty đang khai tử hệ điều hành tốt nhất của mình trong bốn thập kỷ kể từ Windows 1.0.
Cài đặt Windows Update trên laptop Windows, thể hiện giao diện quản lý cập nhật hệ điều hành
Một vấn đề lớn khác với các bản cập nhật Windows là bạn có rất ít quyền kiểm soát về thời gian cập nhật và cài đặt. Windows đôi khi cũng buộc khởi động lại tự động sau các bản cập nhật, điều này có thể gây gián đoạn lớn nếu nó xảy ra trong giờ làm việc. Mặc dù có các cài đặt để tránh điều này, nhưng tôi vẫn bị tự động cập nhật khi khởi động lại PC gần như hai tuần một lần. Điều đó thật khó chịu khi xảy ra, đặc biệt là khi Windows rõ ràng biết giờ làm việc của tôi và các cài đặt của chính nó lẽ ra phải ngăn chặn điều này.
Hệ thống cập nhật của Linux được phân chia rõ ràng hơn nhiều, nghĩa là bạn có thể cập nhật các gói riêng lẻ, nhóm gói hoặc toàn bộ hệ điều hành cùng một lúc. Các bản cập nhật Linux cũng ổn định hơn và thường không yêu cầu khởi động lại đối với hầu hết các bản cập nhật bạn gặp phải.
3. AI Tràn Ngập Khắp Nơi, Không Vì Lý Do Gì Thực Sự Hữu Ích
Việc Microsoft đẩy mạnh tích hợp AI, dù không hoàn toàn vô dụng, nhưng lại quá mức cần thiết đối với hầu hết mọi người. Ngay cả Notepad, công cụ đơn giản nhất của Windows, cũng đã tích hợp AI. Hầu hết các tính năng AI của Microsoft rải rác khắp Windows cũng không thực sự hữu dụng, vì bạn cần phải có gói đăng ký Microsoft 365 để sử dụng chúng.
Giao diện Notepad với các tính năng AI Copilot tích hợp, minh họa sự hiện diện của AI trong ứng dụng cơ bản của Windows
Tôi không muốn AI có mặt ở mọi ngóc ngách trong hệ điều hành của mình. Windows vì thế không cho tôi lựa chọn nào khác ngoài việc sử dụng một nền tảng cồng kềnh với các tính năng mà tôi không dùng đến nhưng lại không thể vô hiệu hóa. Các tính năng AI này cũng có thể là một rủi ro lớn về quyền riêng tư, vì chúng yêu cầu bạn đăng nhập bằng tài khoản Microsoft trên mọi ứng dụng mà bạn muốn sử dụng chúng. (Chưa kể việc cần sử dụng tài khoản Microsoft cho toàn bộ hệ điều hành Windows).
Một số tính năng AI lớn hơn của Microsoft, như Recall, thực sự là một cơn ác mộng về quyền riêng tư. Một hệ điều hành liên tục chụp ảnh màn hình những gì bạn đang làm trên PC không phải là điều mà bất kỳ người dùng quan tâm đến quyền riêng tư nào cảm thấy thoải mái. Phần đáng buồn là Recall thực sự hữu ích và có thể là một tính năng tuyệt vời nếu được triển khai với sự ưu tiên về quyền riêng tư. Mặc dù Microsoft đã khắc phục các lỗi và muốn bạn dùng thử lại Recall, nhưng thiệt hại đã xảy ra.
4. Windows Ngốn Quá Nhiều Tài Nguyên Phần Cứng
Trừ khi bạn đang sử dụng phần cứng tương đối hiện đại vào năm 2025, bạn sẽ không tận hưởng được trải nghiệm Windows 11. Hệ điều hành này yêu cầu quá nhiều tài nguyên phần cứng để chạy đúng cách, khiến máy tính còn lại ít không gian cho game và các chương trình khác. Điều này tạo ra nhận thức sai lầm rằng PC của bạn chậm, thúc đẩy những người dùng không am hiểu nâng cấp máy móc của họ dù chúng hoàn toàn có khả năng.
Yêu cầu TPM 2.0 để chạy Windows 11, mặc dù quan trọng cho bảo mật, nhưng lại không phải là tùy chọn. Đây không phải là một động thái hay vì nó khiến hàng trăm nghìn, nếu không phải hàng triệu, PC trở nên lỗi thời (nếu bạn muốn tiếp tục sử dụng Windows).
Laptop hiển thị màn hình tải với logo Windows và cập nhật, biểu trưng cho yêu cầu tài nguyên cao và quá trình cập nhật của hệ điều hành
Ngay cả khi bạn tìm cách cài đặt Windows 11 trên một PC cũ hơn, khả năng cao là bạn sẽ gặp vấn đề về hiệu suất khi sử dụng hầu hết các chương trình. Tôi đã trải nghiệm điều này trên các máy trước đây của mình, nơi việc nâng cấp từ Windows 10 lên 11 đã dẫn đến sự giảm hiệu suất đáng kể khi chạy game và các chương trình sáng tạo như Premiere Pro và Photoshop.
Bạn có thể sử dụng các công cụ “debloating” để có một phiên bản Windows nhanh hơn, sạch hơn. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi tải xuống bên ngoài, tinh chỉnh cài đặt và nhận thức được gánh nặng bổ sung của Windows 11 ngay từ đầu. Đó không phải là một cách tiếp cận tuyệt vời cho phần lớn người dùng Windows có thể không có kiến thức kỹ thuật để tải xuống các công cụ từ GitHub.
5. Bảo Mật và Quyền Riêng Tư Vẫn Là Điểm Yếu
Windows 11 lẽ ra phải rất chú trọng đến quyền riêng tư, và công bằng mà nói, Microsoft cũng cung cấp nhiều tùy chọn kiểm soát quyền riêng tư và bảo mật để giữ cho hệ thống của bạn được bảo vệ. Windows Security cũng đã phát triển vượt bậc, loại bỏ nhu cầu sử dụng các giải pháp diệt virus trả phí. Tuy nhiên, cài đặt mặc định của Windows thường xuyên gây khó khăn cho người dùng.
Mặc dù có những lợi ích khi để Windows thu thập dữ liệu cá nhân, điều đó không thay đổi sự thật rằng dữ liệu sử dụng của bạn được gửi về Microsoft (và thường là cả các bên thứ ba). Nếu bạn có thể bỏ qua sự tiện lợi, có những cài đặt quyền riêng tư của Windows mà bạn nên thay đổi ngay lập tức.
Việc nhanh chóng tích hợp các tính năng AI cũng làm cho tình hình trở nên tồi tệ hơn. Ngoài Recall, rất nhiều thành phần cốt lõi của Windows đang có thêm các khả năng AI mới phản ứng với những gì bạn đang làm, làm tăng đáng kể lượng dữ liệu mà Microsoft có thể thu thập từ bạn. Trong khi giờ đây bạn có thể yêu cầu PC thay đổi cài đặt theo ý muốn, bạn vô tình chia sẻ dữ liệu và hòa mình vào hệ sinh thái AI mà Microsoft đang cố gắng xây dựng.
Màn hình laptop hiển thị menu cài đặt Quyền riêng tư và Bảo mật trong Windows với các tùy chọn bật/tắt, minh họa khả năng kiểm soát dữ liệu cá nhân
Cuối cùng, Microsoft thu thập một lượng lớn dữ liệu về bạn. Điều này bao gồm vị trí, cách bạn sử dụng sản phẩm và dịch vụ, các chương trình được cài đặt trên hệ thống và cài đặt của chúng, cùng với dữ liệu giọng nói. Và nếu bạn sử dụng Edge, hoạt động duyệt web của bạn cũng được bao gồm.
Trong khi đó, Linux không chủ động theo dõi dữ liệu người dùng. Mọi hoạt động thu thập dữ liệu chỉ xảy ra khi bạn chọn tham gia vào một tính năng cụ thể, so với việc tính năng được bật theo mặc định.
Kết Luận
Việc chuyển đổi từ Windows sang Linux không hề dễ dàng, đặc biệt nếu bạn không thoải mái với việc thay đổi toàn bộ hệ điều hành, sử dụng máy ảo hoặc làm quen với một nền tảng hoàn toàn mới. Ban đầu có thể sẽ gặp nhiều khó khăn, nhưng đối với tôi, những lợi ích về sự ổn định, kiểm soát, hiệu suất và quyền riêng tư mà Linux mang lại hoàn toàn xứng đáng với công sức bỏ ra. Hy vọng những chia sẻ này sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ hơn về các vấn đề của Windows và cân nhắc một lựa chọn thay thế tiềm năng.
Bạn có đồng ý với những lý do trên không? Hay bạn có những vấn đề khác khiến bạn muốn rời bỏ Windows? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới và tham khảo thêm các bài viết chuyên sâu về hệ điều hành Linux tại thegioicongnghe.net!
