Hệ điều hành Windows hoạt động hiệu quả nhờ khả năng tạo ra các tệp tạm thời trong nền. Tuy nhiên, theo thời gian, những tệp ẩn này âm thầm tích tụ trong các thư mục hệ thống, dần dần “ăn mòn” không gian lưu trữ đáng lẽ có thể dùng cho ảnh, ứng dụng hoặc bất kỳ dữ liệu quan trọng nào khác của bạn. Việc dọn dẹp định kỳ những “ngóc ngách” ẩn này không chỉ giúp giải phóng hàng gigabyte dung lượng ổ đĩa mà còn góp phần cải thiện đáng kể hiệu suất tổng thể của máy tính, giúp hệ thống hoạt động mượt mà và nhanh chóng hơn.
1. Thư Mục Tạm Thời Người Dùng (%temp%)
Thư mục User Temp (Người dùng tạm thời) là nơi các ứng dụng, tiến trình nền và chính Windows lưu trữ các tệp tạm thời còn sót lại. Các chương trình sử dụng thư mục này cho quá trình cài đặt, ghi nhật ký, tệp bộ nhớ đệm (cache files) và các tệp “rác” từ các bản cập nhật hoặc sự cố. Mặc dù các tệp này được thiết kế để tạm thời, nhưng chúng thường không được dọn dẹp tự động.
Theo thời gian, đặc biệt là với việc cài đặt hoặc gỡ bỏ phần mềm thường xuyên, thư mục này có thể chứa đầy các tệp rác và tăng lên vài gigabyte mà bạn không hề hay biết.
Mở thư mục User Temp trong File Explorer
Để truy cập và dọn dẹp thư mục này, hãy nhấn tổ hợp phím Win + R để mở hộp thoại Run. Sau đó, gõ %temp% và nhấn Enter. Thao tác này sẽ mở thư mục Temp trong File Explorer. Chọn tất cả các mục bên trong bằng Ctrl + A, sau đó nhấn Delete. Nếu một số tệp đang được sử dụng bởi các ứng dụng hoặc dịch vụ nền, Windows sẽ thông báo cho bạn; hãy bỏ qua các tệp đó và xóa phần còn lại.
Để đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên thử dọn dẹp sau khi khởi động lại máy tính. Việc khởi động lại sẽ đóng hầu hết các tiến trình nền, giúp các tệp tạm thời không bị khóa và có thể được xóa sạch hơn. Xóa các tệp từ thư mục này sẽ không làm ảnh hưởng đến ứng dụng hoặc hệ thống của bạn. Bất kỳ tệp quan trọng nào cũng sẽ bị khóa (nên bạn không thể xóa chúng) hoặc sẽ được tạo lại khi cần thiết.
2. Thư Mục Tạm Thời Hệ Thống (System Temp Folder)
Windows cũng sử dụng một thư mục Temp của hệ thống để lưu trữ các tệp tạm thời. Tuy nhiên, khác với thư mục dành riêng cho người dùng, thư mục này được sử dụng bởi hệ điều hành và các dịch vụ cấp hệ thống. Nó thường chứa các tệp còn sót lại từ quá trình cài đặt, cập nhật và các tác vụ nền khác.
Tìm kiếm và mở thư mục System Temp qua hộp thoại Run
Để tìm thư mục này, hãy mở hộp thoại Run, gõ temp và nhấn Enter. Bạn cũng có thể truy cập trực tiếp vào C:WindowsTemp trong File Explorer.
Bạn có thể cần quyền quản trị viên để mở hoặc xóa một số tệp. Tương tự như với thư mục User Temp, hãy bỏ qua bất kỳ tệp nào đang được sử dụng và xóa phần còn lại. Thư mục này có thể âm thầm tích tụ nhiều tệp rác theo thời gian, vì vậy bạn nên kiểm tra và dọn dẹp nó định kỳ.
3. Thư Mục Software Distribution
Khi Windows tải xuống các bản cập nhật, nó lưu trữ tất cả các tệp cần thiết trong thư mục Software Distribution trước khi cài đặt chúng. Thư mục này bao gồm hai phần chính: Download (nơi lưu trữ các gói cập nhật) và DataStore (nơi duy trì nhật ký và bản ghi liên quan đến lịch sử cập nhật).
Xóa các tệp tải xuống trong thư mục Software Distribution để giải phóng dung lượng
Theo thời gian, thư mục Download có thể chứa đầy các tệp cập nhật lỗi thời hoặc không đầy đủ mà bạn không còn cần nữa. Những tệp còn sót lại này không được xóa tự động và chiếm dung lượng ổ đĩa, đặc biệt là sau nhiều bản cập nhật hệ thống hoặc cài đặt thất bại.
Để dọn dẹp thư mục này, hãy mở File Explorer và điều hướng đến C:WindowsSoftwareDistributionDownload. Chọn tất cả các mục bên trong và xóa chúng. Hãy cẩn thận không xóa thư mục Software Distribution chính, mà chỉ xóa các nội dung đã tải xuống bên trong thư mục Download.
Trước khi thực hiện thao tác này, hãy đảm bảo rằng tất cả các bản cập nhật Windows đã được cài đặt. Khởi động lại máy tính để đảm bảo không có tệp nào đang được sử dụng, sau đó hoàn tất việc dọn dẹp. Xóa các tệp này sẽ không gây hại cho hệ thống của bạn; chúng chỉ là tệp tạm thời và sẽ được tạo lại nếu Windows cần đến chúng.
4. Thùng Rác (Recycle Bin)
Một nơi khác mà không gian ổ đĩa có thể tích tụ là trong Thùng Rác. Khi bạn xóa một tệp, nó không lập tức rời khỏi hệ thống của bạn. Thay vào đó, nó được chuyển vào Thùng Rác và ở đó cho đến khi bạn khôi phục lại hoặc Thùng Rác đạt đến giới hạn dung lượng của nó. Thùng Rác hoạt động như một “tấm lưới an toàn” trong trường hợp bạn vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng.
Làm trống Thùng Rác trên Windows để giải phóng không gian lưu trữ
Tuy nhiên, nếu không được kiểm tra, Thùng Rác có thể tích lũy một bộ sưu tập lớn các tệp đã xóa và âm thầm lãng phí hàng gigabyte dung lượng. Để tránh điều đó, hãy tạo thói quen dọn sạch Thùng Rác thường xuyên hoặc thiết lập Windows tự động dọn dẹp Thùng Rác.
5. Thư Mục Windows.old
Khi bạn nâng cấp lên một phiên bản Windows mới, hệ thống sẽ lưu một bản sao của bản cài đặt cũ của bạn trong một thư mục có tên Windows.old. Thư mục này chứa mọi thứ từ thiết lập trước đó của bạn, bao gồm các tệp hệ thống, ứng dụng đã cài đặt và dữ liệu cá nhân.
Thư mục này tồn tại trong trường hợp bạn muốn quay lại phiên bản trước đó, nhưng nếu quá trình nâng cấp của bạn diễn ra suôn sẻ và bạn không có ý định quay lại, rất có thể bạn không cần nó. Thư mục này có thể khá lớn, đôi khi chiếm từ 12 đến 25GB dung lượng trên ổ cứng của bạn.
Trước khi xóa, hãy đảm bảo rằng bạn hài lòng với phiên bản Windows hiện tại của mình và không có ý định quay lại phiên bản cũ. Sau khi xóa, tùy chọn khôi phục về phiên bản trước sẽ không còn khả dụng. Nếu điều đó không phải là mối lo ngại, bạn có thể xóa an toàn thư mục Windows.old để giải phóng một lượng lớn không gian lưu trữ.
6. Tệp Tối Ưu Hóa Phân Phối (Delivery Optimization Files)
Tệp Tối Ưu Hóa Phân Phối là các bản sao được lưu trong bộ nhớ đệm của các tệp Cập nhật Windows. Chúng giúp tăng tốc độ cập nhật bằng cách cho phép PC của bạn chia sẻ các tệp đó với các thiết bị khác trong mạng của bạn hoặc thậm chí trực tuyến. Điều này giúp giảm mức sử dụng internet và đẩy nhanh quá trình cập nhật.
Tuy nhiên, sau khi các bản cập nhật được cài đặt, những tệp này không còn cần thiết và có thể chiếm hàng trăm megabyte. Việc xóa chúng hoàn toàn an toàn và giải phóng một chút không gian, đặc biệt là sau các bản cập nhật lớn.
Xóa tệp tối ưu hóa phân phối trong cài đặt lưu trữ của Windows
Để xóa Tệp Tối Ưu Hóa Phân Phối, hãy điều hướng đến Settings (Cài đặt) > System (Hệ thống) > Storage (Lưu trữ). Dưới mục Local Disk (C:), nhấp vào Temporary files (Tệp tạm thời) và chọn Delivery Optimization Files (Tệp Tối Ưu Hóa Phân Phối), sau đó nhấp vào Remove files (Xóa tệp) để giải phóng dung lượng ổ đĩa.
Thao tác này sẽ không ảnh hưởng đến các bản cập nhật đã cài đặt hoặc các bản cập nhật trong tương lai, vì Tệp Tối Ưu Hóa Phân Phối sẽ tự động được tạo lại khi cần thiết. Bạn cũng có thể sử dụng công cụ Disk Cleanup (Dọn dẹp ổ đĩa) để xóa các tệp hệ thống không cần thiết và giải phóng thêm không gian.
7. Các Thư Mục Ảnh Hưởng Thấp Khác
Sau khi xử lý những “kẻ ngốn” dung lượng lớn, có một vài thư mục nhỏ hơn mà bạn có thể dọn dẹp để giải phóng thêm một chút không gian. Chúng thường không chiếm nhiều chỗ, nhưng việc dọn dẹp chúng vẫn có thể giúp giảm sự lộn xộn và giữ cho mọi thứ được ngăn nắp.
Thư Mục Các Mục Gần Đây (Recent Items Folder)
Windows lưu trữ các phím tắt đến các tệp bạn đã mở gần đây trong một thư mục ẩn để bạn có thể nhanh chóng tìm thấy chúng trong menu Start hoặc File Explorer. Đây chỉ là các liên kết, không phải các tệp thực tế, nhưng chúng có thể dần dần tích tụ và làm đầy thư mục.
Để dọn dẹp chúng, nhấn Win + R, gõ shell:recent, và nhấn Enter. Khi thư mục hiện ra, chọn tất cả và xóa chúng. Đừng lo lắng; bạn chỉ xóa các phím tắt, không phải các tệp thực tế của bạn.
Tệp Chương Trình Đã Tải Xuống (Downloaded Program Files)
Mặc dù tên gọi, đây không phải là thư mục Downloads điển hình của bạn. Đây là một vị trí “cổ điển” được sử dụng bởi Internet Explorer để lưu trữ các điều khiển ActiveX và Java applets, cả hai đều đã lỗi thời hiện nay.
Để dọn dẹp, hãy truy cập C:WindowsDownloaded Program Files và xóa bất kỳ tệp nào bạn thấy. Rất có thể, thư mục này hoặc trống rỗng hoặc chứa đầy các mục không sử dụng mà an toàn để xóa.
Bộ Nhớ Đệm Hình Ảnh Thu Nhỏ (Thumbnail Cache)
Windows tạo các bản xem trước hình thu nhỏ cho hình ảnh, video và tài liệu của bạn để việc duyệt nhanh hơn và dễ dàng hơn. Những bản xem trước này được lưu trữ trong một bộ nhớ đệm, có thể tăng lên theo thời gian.
Dọn dẹp bộ nhớ đệm hình ảnh thu nhỏ trong cài đặt hệ thống Windows
Để xóa bộ nhớ đệm này, hãy mở System Settings (Cài đặt Hệ thống) và điều hướng đến System (Hệ thống) > Storage (Lưu trữ) > Temporary files (Tệp tạm thời). Đánh dấu vào hộp bên cạnh Thumbnails (Hình thu nhỏ) và nhấp vào Remove files (Xóa tệp). Việc xóa những tệp này sẽ không xóa các tệp thực tế của bạn, mà chỉ xóa các bản xem trước, những bản này sẽ được Windows tạo lại khi cần.
Đây là những “góc lộn xộn” trên Windows tích tụ theo thời gian mà bạn không hề hay biết. Hầu hết mọi người không bao giờ bận tâm kiểm tra chúng, nhưng chúng thường là lý do khiến dung lượng lưu trữ của bạn bị bó hẹp hoặc hệ thống của bạn cảm thấy chậm chạp. May mắn thay, bạn không cần các công cụ nâng cao hoặc kiến thức hệ thống sâu sắc để dọn dẹp chúng. Chỉ với việc dọn dẹp thường xuyên, bạn có thể giữ cho PC của mình chạy mượt mà hơn, giải phóng không gian cho những thứ quan trọng và tránh được nhiều “đau đầu” sau này. Hãy bắt đầu dọn dẹp ngay hôm nay để trải nghiệm một chiếc PC nhanh hơn và hiệu quả hơn!
